Kurgusal edebiyatın felsefeyle buluştuğu sanata doymuş leziz satırlar...

23 Şubat 2015 Pazartesi

E. L. Doctorow - Ragtime


"...hikaye, Doctorow’un dönemin gözde müziği ragtime’ın kesik tempolu parçalarını andıran, kısa cümleli, hızlı anlatımıyla hayat bulunuyor."



Ragtime'ı bitireli çok oldu, üzerinden çok kitap geçti; fakat yine benim favorilerim arasında yerini aldığı için etkisi hala bünyemde...

Girişte kullandığım cümle kitabın arka kapağından alıntıdır. Aslında arka kapak yazılarını paylaşmayı pek sevmiyorum; ama bu ifade kitabın üslubunu öylesine güzel özetlemiş ki yazmadan edemedim.

Benim en sevdiğim türlerden biri olma özelliğini taşıyor eser. Çok güzel bir tarihi kurgu örneklerinden. Buna rağmen eser bu özellikle sınırlı değil. 20. yüzyılın başlarında Amerika'daki sosyal , ekonomik ve siyasi hayatı biraz kurgu içine örülmüş şekilde öğreniyorsunuz. Kimler ve neler yok ki... Sihirbaz Houdini, araba üreticisi Henry Ford, yazar Emma Goldman, psikanalist Sigmund Freud ve daha onlarca gerçek kişi Doctorow'ın akıcı kurgusuna dahil ediliyorlar. Arka planda bu karakterler varken Doctorow, temelinde Amerika'ya göç sonucu giden insanların Amerikalı olabilme durumuna ve karşılaştıkları ırkçılığa ışık tutuyor. 

Cümleler o kadar yalın ve kısa ki asla okuyucuyu yormuyor. Olay örgüsünü bu kadar farklı konu ve farklı alandan gelen kişiler aracılığıyla oluşturmak elbette kolay değil; fakat yazar bunu okuyucu için oldukça kolaylaştırıyor.

Uzun süredir Avrupalı yazarların eserleriyle haşır neşir olduğum için açıkçası bu kitap bana çok değişik ve çok iyi geldi. Sürükleyici hikayesinin yanı sıra, sunduğu bilgiler insanda araştırma isteği uyandırıyor. Kitap sayesinde ragtime müzik türünü öğrenip eseri Scott Joplin'in besteleri eşliğinde okudum; size de tavsiye ederim...




It's been long since I have finished reading Ragtime, yet it still lingers on my mind since it's been one of my favorites...

The work is of my favorite kind. It's a striking example of historical fiction. Despite that, it's not limited to that. You can learn the social, economical and political life in 20th century USA embedded in fiction. There are lots of well- known characters in the novel... Houdini the illusionist, car company owner Henry Ford, writer Emma Goldman, psychoanalyst Sigmund Freud and several real life people are involved in Doctorow's fiction. With those characters in the background, Doctorow illuminates the problem of being an American after the migration of thousands.

The sentences are so modest and short that it does not bore the reader. Certainly, it must be difficult to create a plot with so many different and diverse characters and stories; yet Doctorow makes it easy for the reader. 

Besides the gripping stories, the infromation you get from the novel makes you investigate more. Thanks to the novel, I learned about ragtime music and read it accompanied by the music; and I advise you to do so...


11 Şubat 2015 Çarşamba

Flann O'Brien - Ağaca Tüneyen Sweeny - At Swim-Two-Birds



Inception mı desem, Hamlet mi?




Ağaca Tüneyen Sweeny, üniversite hocalarımdan biri olan çok değerli Gülden Hatipoğlu'nun çevirisi sayesinde Türk okuyucusuna sunuldu... Yine kendisinin çevirdiği Üçüncü Polis ve Dalkey Arşivi'nden sonra yazarın Türkçe'ye çevrilen üçüncü eseri...

Eseri anlatmanın asla tek bir yolu yok, olamaz. Zira roman, edebi oyunları ve teknikleri o kadar yüksek bir eser ki eminim pek çok edebiyat bölümü müfredatında halihazırda mevcuttur.

Başlıktaki Inception benzetmesi romanın sunuş kısmında Armağan Ekici tarafından yapılmaktadır. Hamlet benzetmesinin de her okurun aklına gelmesi kaçınılmaz; çünkü oyun içinde oyun temasının atasıdır kendisi.

Eserde tam olarak ne mi oluyor? O'Brien anlatıcı bir karakter yaratıyor. O anlatıcı da kendi eserlerini yazmakta ve çok sayıda yeni karakter yaratmaktadır. Bu karakterler de içinde İrlanda kültürünün bolca yer aldığı yeni yeni hikayeler anlatmaktadır. Bazen birbirine tuzaklar da kurarlar. Ortada sayılamayacak kadar çok labirent oluşur. Sonuç olarak, çok karışık görünmesine rağmen inanılmaz sürükleyici bir yapıt ortaya çıkar. Hatta atladığım yerler olduğuna eminim. Bu sebeple tekrar tekrar okunulması taraftarıyım.

Kurgusal oyunları çok seven biri olarak, yazarın (ki bu aşamada eserdeki yazarı da kast ediyorum) yazdıklarının sürecini ve mahiyetini işlemesi de katman katman üstkurgular oluşturuyor. Ayrıca, muhteşem bir İrlanda hicvi (Bu arada, İrlanda Hicvi'nin ne demek olduğunu Jonathan Swift'in "A Modest Proposal" adlı eseriyle daha 1. sınıfta Gülden Hoca'dan öğrenmişimdir.), kültürü gibi ögelere de bolca şahit olursunuz. Şunu da belirtmeliyim, zaman zaman kahkahalarla güldüğüm cümleler oldu. Örneğin aklımdan hiç çıkmayacak bir cümle olan "Mişli geçmiş zamanla okuyacağım çarkına" günlerce gülmeme neden oldu. İntikamın edebi hali...

Böyle bir zeka, böyle bir üslup, böyle bir hikaye gördükten sonra bu eser benim için 20.yüzyılın başyapıtlarındandır...